Seçimden sonra Türk lirasının değerinin “serbest düşüşe” bırakılması ve vergi zamlarıyla Türkiye yeni bir yüksek enflasyon sürecine girerken, yaz ayı olmasına rağmen gıda fiyatlarında temmuzda yüzde 12,8 gibi oldukça yüksek oranda bir artış yaşandı. Yılın ilk yedi aylık dönemindeki fiyat artışı yüzde 50’yi geçerken, hazirana kadar baz etkisiyle önceki aylara göre düşme eğiliminde olan gıdadaki yıllık enflasyon da yeniden yüzde 92,2’ye kadar çıktı.

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR, fiyatlarınıAnkara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64temel gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Temmuz 2023sonuçlarını açıkladı.

YOKSULARIN HARCAMASININ YÜZDE 35,8’İ GIDA

TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistikler en zengin yüzde 20’lik kesimin tüketiminin yüzde 16,6’sını gıda için ayırırken, en yoksul yüzde 20’lik kesimde gıdaya ayrılan oran yüzde 35,8’e kadar çıkıyor. İkinci yüzde 20’lik grupta yer alanlar ise harcamalarının yüzde 29,8’ini gıdaya yüzde 25,6’sını ise konut ve kiraya ayırıyor.Dolayısıyla da gıda fiyatlarında Türkiye’de son 38 aydır yaşanan kesintisiz artış en fazla toplumun en yoksul kesimini olumsuz etkiliyor.

Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, dar ve sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin edilmesi amaçlanıyor.

AÇLIK RİSKİ ARTIYOR

Yanlış ekonomik politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış, ülkedeki açlık ve yoksulluk riskini giderek daha da büyütüyor. Türkiye’nin, yıllarca sürecek bugünkü enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül 2021’den bu yana gıda fiyatları yüzde 402 oranında arttı. Diğer bir ifadeyle Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti içinbu yıl temmuz ayında502 lira ödemek gerekti.

Haziranda yüzde 80,5 olan gıda fiyatlarındaki yıllık artış oranı temmuzda yeniden yüzde 92,2 olarak gerçekleşti.  Yıllık enflasyon haziran ayına kadar baz etkisiyle, diğer bir ifadeyle geçen yılın aynı aylarında gıda fiyatlarında yaşanan artışın bu yılın aynı ayındaki artıştan yüksek olması nedeniyle düşüş eğilimindeydi. Önceki yılın aynı ayındaki yüksek oranlı artış son bir yılın hesabından çıktığı için yıllık artış azalıyordu. Ancak temmuz ayında aylık artış yüzde 12,8’le geçen yıl temmuz ayındaki yüzde 5,9’luk artışın üzerine çıkması nedeniyle yıllık artış da yükselmeye başladı. Bu arada yıllık enflasyonun baz etkisiyleönceki aylara ve geçen yıla göre geriliyor olması fiyatların da gerilediğini göstermiyor. Aksine fiyatlar artmaya devam ediyor. Zira haziranda445 lira ödenenaynı miktar ve türde gıdalardanoluşan bir sepetin bedeliTemmuzda502 liraya yükselmiş gözüküyor.

AYLIK FİYAT ARTIŞI

Haziranda, tüm harcama gruplarında fiyatlar bir önceki yıla göre oldukça yüksek oranlarda arttı. Yaz ayı olmasına rağmen özellikle meyve ve sebze fiyatlarındaki yüksek artışlar dikkat çekti.

Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları temmuzda bir önceki aya göre ortalama yüzde5oranında artarken, et ve balık grubu fiyatlarındayüzde 7,7 oranında artış yaşandı. Et ve balık fiyatlarında yılbaşından bu yana yaşanan artış yüzde 84’ü geçti. Temmuzda önceki aya göre süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları yüzde 1,2oranında artarken, yağ fiyatlarındaki artış yüzde 9,7 olarak gerçekleşti.

Meyve fiyatlarının yüzde 33,3oranında arttığı temmuzdasebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 45,7oranındaartış yaşandı.

Temmuzdabakliyat fiyatlarınınyüzde 4,2, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarındaki artış eğilimiiseyüzde 7,5’leile devam etti.

            Böylece, vatandaşlarmevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için haziranda, bir önceki aya göre yüzde 1,6 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.

YEDİ AYLIK DEĞİŞİM

            Gıda fiyatları yılın ilk yedi aylık döneminde ise yüzde 50 oranında artış kaydetti. Böylece seyyanen zam nedeniyle değişik maaş ve ücret seviyesine değişik oranlarda yansımış olan temmuz ayındaki ücret ve maaş zamları, birçok ücretli için yılın ilk yedi aylık dönemindeki gıda fiyat artışına yetişemedi. Yüzde 25 zamla yetinmek zorunda kalan emeklilerin satınalma gücündeki erime de devam etti.

YILLIK DEĞİŞİM

            Bu yıl temmuzdageçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 51, et-balık fiyatlarında 109,3, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 51,5oranında artış oldu.Bir yıl öncesine göreyağ fiyatları yüzde 39,3oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 97,6,sebze fiyatları ise yüzde 286,2oranında artış gösterdi.Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 34, diğergıda fiyatları ise yüzde62,8oranında zamlandı.

Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlara doğru tırmanmaya devam edeceğine işaret ediyor.

YILLIK ORTALAMA ARTIŞ

Ağustos 2022- Temmuz 2023 aylarını kapsayan son bir yıllık dönemdeki ortalama gıda fiyatları,Ağustos 2021-Temmuz 2022 dönemindeki ortalama fiyatlara göre yüzde 120,1 oranında artış gösterdi.